Klimanın temellerinin 1700'lü yıllara dayandığını biliyor muydunuz? Çoğumuzun evinde yaz sıcaklarında kurtarıcı olarak görülen klimaların ilgi çekici tarihçesini bu yazımızda bulabilirsiniz.

Klima Nasıl İcat Edildi?

İşin aslına bakarsanız klima ihtiyacı, ilk olarak gıda muhafaza etmek için bir çözüm yolu aranırken hissedildi. Oda sıcaklığında saklanan gıdaların çabuk bozulması ve küflenmeye başlaması ile birlikte ortamı serinletecek çözümler üretilmeye başlandı. Bu ihtiyacı fark eden Çin Ding Huane, manuel olarak çalışan, dönen bir fan yaratarak klima tarihçesindeki ilk adımları atmış oldu. Bunun akabinde Amerikan mucit ve devlet adamı Benjamin Franklin, 1758 yılında dondurucu sıcaklıkların elde edilmesi için buharlaşma ve alkol ile farklı deneyler yaparak "hava iklimlendirme" alanındaki buluş ve araştırmaların devam etmesini sağladı.

Bununla birlikte elbette ilk klimayı icat eden ve bu kurtarıcı ürünü hayatımıza tanıtan kişi, Willis Carrier oldu. Carrier, ilk modern klimayı 1902 yılında icat ettiğinde başarılı bir mühendisti ve kariyerinin büyük bir kısmını nem kontrolü yasaları üzerinde deneyler yaparak geçirmişti. Bu tarihlerden birkaç yıl önce ortaya çıkan mekanik buzlandırma konseptinden de ilham alarak Carrier, soğuk su ile dolu bobinlerden hava gönderen bir sistem oluşturdu. Bu sistem, bir yandan havayı serinletirken diğer yandan odadaki nemi kontrol altına alabiliyordu. 1933 yılında Amerikan Carrier Klima Şirketi (Carrier Air Conditioning Company of America), kayışla tahrikli bir yoğuşma ünitesi ve entegre bir vantilatöre sahip olan, mekanik kontrolleri ve buharlaştırma bobini bulunan bir klima geliştirdi. Bu cihaz, ABD pazarında sonrasında gelecek olan tüm klima modelleri için öncü bir model haline geldi.

Günümüzde klimalar, her ne kadar Carrier'ın 1933'te kurguladığı sistemin benzer temel özellikleri üzerine kurulu olsa da, çok daha gelişmiş buhar kompresörlerine, denetim ekipmanlarına, elektronik sensörlere ve malzemelere sahip. Bu da elbette ürünlerin o zamana kıyasla çok daha enerji dostu çalışmasına öncülük edebiliyor. Mesela Carrier şirketinin güncel modellerinden bir tanesi olan Infinity isimli model, mucidin ilk zamanlardaki modellerinden oldukça farklı olarak daha sessiz bir çalışma ve daha enerji tasarruflu bir performans için çift aşamalı kıvrımlardan oluşuyor.

Klimaların yakın geçmişine baktığımız zaman enerji tasarrufu ve performans verimliliğinin ön plana çıktığını görmek mümkün. Bu da günümüzdeki tüm klima üreticilerinin bu yönde geliştirmeler ve iyileştirmeler yapmasına vesile oluyor. Klima sistemlerinde özellikle son yıllarda optimum verimlilik standartlarına yönelik çalışmalar arttırılırken üreticiler enerji tüketimini azaltacak çözümler ve buluşlar üzerine yoğunlaşmaya devam ediyor. Hem yerel hem de global olarak açıklanan enerji tasarrufu ilkeleri ile aynı sayfada olabilmek adına klima üreticileri, SEER değerlerini (Seasonal Energy Efficiency Ratio), yani sezonsal enerji verimliliği oranını 16-18 noktalarına çıkartmayı başardı.

Klimanın Geleceği

Bazı klima üreticileri, enerji kullanımını azaltmak için daha fazla çaba göstererek kompresör ve hava akış sisteminin çalışmasını otonom hale getiren karmaşık mikroişlemci tabanlı kontrol kitleri geliştiriyor ve standart oda termostatlarının özelliklerini genişletmeye devam ediyor. Uzaktan kumandalı bu termostatlar, ev sahibinin ev dışındaki bilgisayarından ya da akıllı telefonundan klima üzerindeki tüm işlevleri ve ayarları gerçekleştirmesine izin veriyor. Filtrenin ne zaman değişmesi gerektiği ya da rutin servis denetimlerinin ne zaman gerçekleşmesi gerektiği gibi tüm detayları da uyarı olarak gönderebiliyor.

Bu alandaki teknolojik gelişmelerin bir sonraki dalgasında klima markalarının sistemlerini ulusal elektrik şebekesi ile arayüzlemek için akıllı teknolojiler geliştirmesi bekleniyor. Bu teknolojiler sayesinde klimaların içerisinde bulundukları coğrafyaya ve değişen hava koşullarına göre düzenlenebilmesi bekleniyor. Şebekeyle birlikte çalışabilmesi, iklimlendirme araştırmalarını farklı bir noktaya sürükleyerek enerji tüketimini daha da azaltmanın yollarını dünyaya tanıtmaya başlayabilir.

Özellikle iklimlerin değiştiği ve dünyanın giderek daha da ısınan bir yüzey haline geldiği günümüzde klima, bir lüks olmaktan çok bir zorunluluk haline gelmiş durumda. Hem ülkemizde hem de sanayileşmiş dünyamızda birçok yönden yaşam kalitesine katkıda bulunan bu cihazlar, konforlu soğutma ile birlikte pozitif iklimlendirme, enerji tasarrufu ve ekonomik istihdam başta olmak üzere yeryüzüne sayısız katkı sağladı ve sağlamaya da devam edecek gibi görünüyor.